Amsterdam
Bron

In de 14e eeuw raakten veel Amsterdammers besmet met de bacteriële infectieziekte lepra. De mensen die aan deze ziekte leden, werden leprozen genoemd.

Leprozen waren vanwege hun besmettelijkheid niet welkom in Amsterdam en werden buiten de stadswallen in het Leprozenhuis verzorgd. Uit angst voor verdere verspreiding van de ziekte was het voor de leprozen slechts een keer per jaar toegestaan om zich in de stad te begeven. Dit was op Koppermaandag, de eerste maandag na Driekoningen. Op deze prent is hun ommegang op de Dam weergegeven.

Koppermaandag was een Amsterdamse feestdag, waarbij er veel aandacht werd geschonken aan de arme en zieke inwoners van de stad. Het woord is afgeleid van het woord 'kopperen,' dat zoiets als 'smullen, drinken en feestvieren' betekent. Op Koppermaandag werd er namelijk tijdens het Kopperfeest ’s avonds veel gegeten en gedronken. Daarnaast werd er door leden van verschillende gilden gebedeld.

Ook de leprozen mochten 'kopperen' op Koppermaandag. In een optocht liepen zij door de stad en zamelden zij geld in voor hun verzorging in het Leprozenhuis. Bovendien kregen de leprozen twee maaltijden van de stad aangeboden.

Aangezien men destijds vermoedde dat lepra zeer besmettelijk was, moesten de leprozen altijd goed herkenbaar zijn voor de overige stadsbewoners. Zij moesten daarom tijdens hun jaarlijkse optocht speciale kleding dragen en stok meenemen, waarmee zij iets konden aanwijzen als zij dit wilden kopen. Hierdoor konden de leprozen afstand tot de overige Amsterdammers bewaren.

Daarnaast is op de prent te zien dat de leprozen een houten voorwerp in hun hand vasthouden. Dit wordt een Lazarusklepper genoemd. Met deze kleppers werden omstanders gewaarschuwd om niet dichtbij de leprozen te komen.

Aangezien de jaarlijkse optocht voor overlast in de stad zou hebben gezorgd, werd deze in 1604 verboden.

Herkomst

Maker

Reinier Craeyvanger

Datering

1861

Collectie

Collectie Atlas Splitgerber

Organisatie

Stadsarchief Amsterdam

Nummer

010001000012

Link

https://archief.amsterdam/beeldbank/detail/dc2da0f2-fcc4-246d-767b-ea4359da55d0

Gerelateerde thema's

Van Pest tot Corona

Trefwoorden

Ziekte

Beschikbare tools

Overzicht van alle tijdlijnen

Overzicht van bron(nen) op de kaart

Gerelateerde bronnen

Alle bronnen