Archief- en persoonskaarten
Het Stadsarchief bewaart een heleboel informatie over de stad en zijn bewoners. Als je iets te weten wil komen over een persoon of familie die in de stad woonde, kan dit met een aantal verschillende bronnen. Eén van die bronnen is de persoonskaart. Om jullie wegwijs te maken in het gebruik van deze kaarten, volgt hier een korte uitleg. Daarbij gebruiken we de persoonskaart van Anne Frank als voorbeeld. Alle archiefkaarten van personen die zijn overleden of langer dan 100 jaar geleden zijn geboren, zijn online te raadplegen via de website van het Stadsarchief.
De invoering van archief- en persoonskaarten
Vanaf 1 januari 1850 waren alle Nederlandse gemeenten verplicht op gelijke wijze de bevolking de administreren, conform het daartoe genomen Koninklijk besluit van 22 december 1849. Sindsdien wordt iedereen in Nederland geregistreerd in het bevolkingsregister met naam, geboortedatum, woonadres, plaats in het gezinsverband, beroep, godsdienst, verhuizingen en overlijdensdatum. Tot 1893 werd het bevolkingsregister van Amsterdam bijgehouden in grote boeken. Vanaf 1939 kreeg elke Amsterdammer een eigen kaart: een zogenaamde persoonskaart.
Hoe lees je een persoonskaart
De persoonskaart is opgedeeld in verschillende vakken. Soms is het best lastig om de gegevens die je nodig hebt snel te vinden. De archiefkaart is ingedeeld in 35 genummerde vakken. Belangrijke vakken zijn:
Vak 1-2: gegeven over het overlijden van de kaarthouder
Vak 3: hierin staat de naam van de kaarthouder
Vak 4: hierin staan geboortedatum en -plaats van de kaarthouder
Vak 8: hierin staan de ouders van de kaarthouder
Vak 9 tot en met 17: informatie over echtgenoten
Vak 27 tot en met 34: informatie over kinderen. Kinderen worden in de regel opgeschreven op de kaart van de vader, doorgaans het gezinshoofd. Bij vertrek (A), overlijden (O) of huwelijk (H) wordt het kind afgeschreven van de kaart.
Hoewel de ambtenaren de administratie zo zorgvuldig mogelijk bijhielden, staan er ook wel eens foutjes op de persoonskaarten.
De kaart van Anne
Op de kaart van Anne is te lezen dat haar volledige naam Annelies Marie Frank is. Ze is geboren om 12 juni 1929, in Frankfurt am Main. Haar ouders heten Otto Heinrich Frank, geboren op 12 mei 1989, en Edith Frank-Hollander, geboren op 16 januari 1900. Nadat Anne uit Duitsland was gevlucht, ging zij op het Merwedeplein wonen, op nummer 37-II. Vervolgens vermeldt de kaart dat zij op 27 oktober 1944 naar Duitsland is vertrokken. Deze datum klopt echter niet. Anne Frank en de andere onderduikers werden op 4 augustus opgepakt en op 8 augustus naar Westerbork gebracht. Het komt vaker voor dat een datum van verhuizing op de archiefkaart niet klopt. Bij de burgerlijke stand was bekend dat een persoon naar Duitsland was gedeporteerd, maar de exacte datum was niet altijd bekend, waardoor er soms een fictieve datum op de kaart werd gezet. Tot slot lezen we in het kleine vakje bovenin dat Anne op 31 maart 1945 in Bergen-Belsen is overleden. Ook deze datum is niet exact de sterfdatum. De exacte datum waarop iemand overleden was, was na de oorlog lastig te achterhalen. Via documenten uit de kampen en getuigenverslagen werd gepoogd te achterhalen in welke maand iemand overleden was. Als de maand achterhaald was, werd de sterftedatum op de laatste dag van de maand gezet, zo ook bij Anne.
Bron
Voorbeeldbron: archiefkaart Anne Frank
