Gezinskaarten
Het Stadsarchief bewaart een heleboel informatie over de stad en zijn bewoners. Als je iets te weten wil komen over een persoon of familie die in de stad woonde, kan dit met een aantal verschillende bronnen. Eén van die bronnen is de persoonskaart. Met de gezinskaart van Otto Frank, de vader van Anne, maken we jullie wegwijs in het gebruik van dit type bron.
De invoering van de gezinskaarten
Vanaf 1893 werd van elk Amsterdams gezin een kaart gemaakt, de gezinskaart, waarop voor het bevolkingsregister relevante gegevens werden bijgehouden. Het systeem van gezinskaarten werd in 1939 opgeheven, toen kreeg elk persoon een eigen kaart: de persoonskaart. Tijdens de verzetsaanslag op het bevolkingsregister in 1943 zijn alle gezinskaarten verloren gegaan. De kaarten waren een aantal jaar eerder wel vastgelegd op film, waardoor de kaarten bewaard zijn gebleven. Doordat de scans van de gezinskaarten van de films zijn genomen, zijn ze slecht leesbaar. Alle gezinskaarten zijn online raadpleegbaar op de site van het Stadsarchief.
Hoe lees je een gezinskaart
De gezinskaart geeft een hoop informatie. In de linkerbovenhoek staat de achternaam van het gezinshoofd, daarnaast staan zijn voornamen. In de rechter bovenhoek staan twee vakjes met adressen. Het vakje links toont het adres waar het gezin voor het eerst werd ingeschreven, rechts staat het tweede adres. Als het gezin nog vaker verhuisde, worden deze adressen op de achterzijde van de kaart bijgeschreven.
Op de rijen op de kaart worden de gezinsleden geschreven. Op de eerste rij staat de naam van het gezinshoofd, daarna volgen de echtgenoot en kinderen. De kolommen geven informatie over de gezinsleden. In de eerste kolom staat de achternaam, in de tweede de voornamen. De daaropvolgende kolom, gemarkeerd met de letter 'S', toont de sekse van het gezinslid. De kolom met de afkorting 'verw.' laat zien van het verwantschap van de verschillende gezinsleden met het gezinshoofd is. 'M' staat voor man, 'V' voor vrouw, 'Z' voor zoon en 'D' voor dochter. In de kolom 'Geboorte' worden geboortedatum en -plaats vermeld. 'Burg. St.' toont de burgerlijke staat: 'O' voor ongehuwd, 'H' voor gehuwd, 'W' voor weduwnaar of weduwe en 'S' voor gescheiden. Kolom 'K' vermeldt de religie van de persoon en 'Nat.' de nationaliteit. Ook het beroep van de gezinsleden werd op de kaart vermeld, in kolom 'Beroep'. De kolommen 'Van waar' en 'Waarheen' worden gebruikt als een persoon van buiten de gemeente kwam of weer vertrok. De kolom 'O' vermeldt de overlijdensdatum, maar alleen als de persoon overleden was in de tijd dat hij of zij op de gezinskaart vermeld stond. Tot slot werd de laatste kolom gebruikt voor op- en aanmerkingen.
De gezinskaart van Otto Frank
Deze gezinskaart is van Otto Frank, de vader van Anne. Op de kaart lees je dat Otto twee voornamen heeft: Otto Heinrich. Zijn eerste woonadres in Amsterdam was Stadionkade 24-II, waarna hij verhuisde naar Merwedeplein 37-II. Otto staat op de eerste rij, omdat hij het gezinshoofd is. Zijn geboortedatum 12 mei 1889. Hij is getrouwd en heeft als geloof 'Isr', wat staat voor Israëlitisch: Joods. Otto heeft de Duitse nationaliteit. Op 16 augustus 1933 kwam hij vanuit Frankfurt naar Nederland. Hij werkte als koopman.
Otto's vrouw is Edith Hollander. Zij werd geboren op 16 januari 1900 in Aken. De oudste dochter van het echtpaar Frank is Margot Betti, geboren in Frankfurt op 16 februari 1926. Jongste dochter is Annelies Marie, geboren op 12 juni 1929. Op 7 december 1933 kwam Edith met haar dochters vanuit Frankfurt naar Nederland.
Als bepaalde informatie uit kolommen voor meerdere gezinsleden hetzelfde is, wordt dit vermeld met aanhalingstekens. Zo staat bij Anne haar achternaam niet opgeschreven, maar alleen twee aanhalingstekens om te laten zien dat haar achternaam hetzelfde is als die van de persoon boven haar. Ook bij de kolommen 'K' en 'Nat.' is gedaan, omdat Edith, Margot en Anne dezelfde religie en nationaliteit hebben als Otto.
Bron
Voorbeeldbron: gezinskaart Otto Frank
