Woningkaarten
Het Stadsarchief bewaart een heleboel informatie over de stad en zijn bewoners. Als je iets te weten wil komen over een persoon of familie die in de stad woonde, kan dit met een aantal verschillende bronnen. Eén van die bronnen is de woningkaart. Aan de hand van de woningkaart van Rapenburgerstraat 21-HS maken we jullie wegwijs in het gebruik van dit type kaarten. De woningkaarten zijn allemaal online raadpleegbaar op de site van het Stadsarchief.
De invoering van de woningkaarten
Vanaf 1 januari 1850 werden Nederlandse gemeenten wettelijk verplicht bij te houden wie er allemaal in een bepaalde woning woonde. In Amsterdam gebeurde dit eerst in registers en woningboeken. Vanaf 1922 tot 1989, toen men over ging op een geautomatiseerd systeem voor de bevolkingsregistratie, werd er gebruik gemaakt van de zogenaamde woningkaarten.
Hoe lees je een woningkaart
Deze woningkaart hoort bij Rapenburgerstraat 21-HS. Het adres en de woonlaag staan bovenaan de kaart. De kolom uiterst links beschrijft of de woning eventueel een functie had als bedrijfspand. In de kolom daarnaast staat het volgnummer. De bewoners werden opeenvolgend genummerd. In het derde vak staat de naam van het gezinshoofd en in het naastliggende vak staat diens geboortejaar. De twee vakken daarnaast, gemarkeerd met 'm' en 'v' geven aan hoeveel mannen en hoeveel vrouwen er in het pand wonen. De vier vakken aan de rechterkant geven de datum van inschrijving en uitschrijving, evenals waar de bewoner vandaan kwam bij inschrijving en waar hij naar toe ging bij uitschrijving.
De bewoners van Rapenburgerstraat 21-HS
Als voorbeeld bekijken we de bewoners onder volgnummer 4 en 5 op de kaart. Bewoner 4 was Hendrik J. Schuring, geboren in 1898. Hij woonde alleen in het pand. Op 11-6-1941 betrok hij de woning, komende vanuit de 3e Oosterparkstraat 101-III. Op 30-11-1945 verhuisde hij naar de 1e Van Swindenstraat 44-I.
Bewoonster 5 was Jeannette Lakmaker, geboren in 1899. Ook zij was alleenstaand. Ze betrok de Rapenburgerstraat 21 op 21-7-1943, komende van de Hertzogstraat 3-I. Volgens de kaart vertrok ze echter ook op dezelfde datum, naar Duitsland. Het systeem van woningkaarten is nauwkeurig, maar niet vrij van fouten. De data op de woningkaarten zijn niet altijd geheel nauwkeurig. Administratief gezien moest er een datum op de kaart staan. Als men de datum niet precies wist, werd er een inschatting gemaakt. Bij Jeannette Lakmaker is dit het geval. Door verder het archief in te duiken, kunnen we wel meer te weten komen. Als we Jeannettes archiefkaart er op na slaan, zien we dat ze op 13 maart 1943 werd ingeschreven in de woning. Op 4 juni 1943 werd Jeannette in Sobibor vermoord. Het kan dus nooit dat ze op 21 juli 1943 werd uitgeschreven uit de woning, aangezien ze toen al overleden was. Deze datum is dus een voorbeeld van een ingeschatte administratieve datum.
Bij het gebruik van de woningkaarten is het van belang in het achterhoofd te houden dat er foutjes op kunnen staan. In combinatie met andere bronnen, bijvoorbeeld de archiefkaarten, krijg je al een vollediger en correcter beeld, zoals het geval was bij Jeannette Lakmaker.
Bron
Voorbeeldbron: woningkaart Rapenburgerstraat 21-HS
