Amsterdam
Bron

Poorters

In de zeventiende en achttiende eeuw werden gasthuizen gebruikt voor de opvang van mensen die thuis niet meer konden worden verzorgd. Officieel mochten hier alleen poorters worden opgenomen. In Amsterdam werd al in de dertiende eeuw een onderscheid gemaakt tussen inwoners en poorters. Als poorter bezat iemand meer rechten en privileges dan Amsterdammers die geen poorterschap hadden. Zo konden zij bestuurlijke functies bekleden en waren zij vrijgesteld van het betalen van tol binnen Holland en enkele gebieden hierbuiten. In werkelijkheid bleek in de gasthuizen echter niet goed te worden gecontroleerd op poorterschap, waardoor ook veel niet-poorters in de gasthuizen werden opgevangen.  

Voormalige Nonnenkloosters

Na een fusie met enkele kleine gasthuizen in 1582 vestigde het Sint Pieters Gasthuis zich in de voormalige kloosters van de Oude en Nieuwe Nonnenkloosters aan de Grimburgwal. Het Sint Pieters Gasthuis was destijds het belangrijkste gasthuis van de stad.

Op de eerste afbeelding zie je een vogelvluchtkaart van het terrein van het Sint Pieters Gasthuis. Ook de torentjes van de voormalige Nonnenkloosters zijn op deze kaart nog te ontdekken. Zo zie je rechts de toren van het Oude Nonnenklooster en links van het Nieuwe Nonnenklooster. Op de plattegrond van het gasthuis op de tweede prent is daarnaast goed te zien uit welke delen het gebouwencomplex bestond. Zo was er een stadsapotheker gevestigd en was er een apart mannen- en vrouwenziekenhuis.

Kaartboek

Deze twee prenten zijn afkomstig uit een kaartboek, dat in opdracht van het bestuur van het Sint Pieters Gasthuis was gemaakt. Op de derde afbeelding is het gedecoreerde titelblad van dit kaartboek te zien. Links zijn de namen van de regenten van het Sint Pieters Gasthuis opgetekend. Daarnaast is te lezen dat Balthasar Florisz van Berckenrode als landmeter verantwoordelijk was voor de inhoud van dit kaartboek. Een landmeter meet stukken land op zodat hier landkaarten van gemaakt kunnen worden.

Op de rechterpagina is Sint-Petrus met de sleutel van de hemelpoort en een patroon van het St.-Pietersgasthuis voor een vissersboot afgebeeld. Sint Petrus was de beschermheilige naar wie het gasthuis was vernoemd. Om Sint Petrus zijn de familiewapens van de vijf regenten van het gasthuis getekend.

Herkomst

Maker

Balthasar Florisz Berckenrode (1591-1645)

Datering

1628

Collectie

342-1468; Archief van de Gasthuizen

Organisatie

Stadsarchief Amsterdam

Nummer

010034000001_007

Link

https://archief.amsterdam/beeldbank/detail/2162707b-0e6b-f33d-68b7-4ebe68f365df

Gerelateerde thema's

Middeleeuwse Gasthuizen

Beschikbare tools

Overzicht van alle tijdlijnen

Overzicht van bron(nen) op de kaart

Alle bronnen