Van 11 oktober 2025 t/m 8 maart 2026 is de tentoonstelling Het Amsterdams Stadsjournaal – Activistische films 1974–1984 in het Stadsarchief Amsterdam te zien. Deze tentoonstelling is in samenwerking gemaakt met het Eye Filmmuseum. Eye digitaliseert de originele 16 mm-films, zodat dit unieke erfgoed tentoongesteld kan worden in het Stadsarchief Amsterdam.
Ook zullen de volledige films van het collectief te zien zijn in de filmzaal van het Amsterdams Stadsarchief. En zie hier de trailer voor de tentoonstelling.
Het collectief
Tussen 1974 en 1984 trok een collectief van jonge filmmakers met hun camera’s de stad in. Zij noemden zich het Amsterdams Stadsjournaal (ASJ). Hun doel? Niet vermaken, maar wakker schudden. De films die zij maakten gingen over urgente kwesties in de samenleving: woningnood, de positie van gastarbeiders, de macht van het grootkapitaal, slechte arbeidsomstandigheden, discriminatie van Surinamers in Nederland, de dienstplicht, stadsvernieuwing en de kraakbeweging.
Deze gedigitaliseerde 36 films van het ASJ waren bedoeld om te informeren, te motiveren en politiek bewust te maken. Ze tonen hoe sterk film kan zijn als middel om maatschappelijke verandering aan te jagen. Nu, vijftig jaar later, zijn deze producties niet alleen waardevolle historische bronnen, maar ook verrassend actueel. Veel thema’s spelen nog steeds: woningtekort, migratievraagstukken, racisme en sociale ongelijkheid.
Het Amsterdams Stadsjournaal maakte deel uit van een netwerk van linksgeoriënteerde filmcollectieven. Hun producties werden niet vertoond in reguliere bioscopen, maar in buurthuizen, vakbondskantoren, scholen en actiegroepen. Vaak werden de films samen met de geportretteerde groepen gemaakt: arbeiders, scholieren, werklozen, migranten en Surinamers. Zo werd film een middel van en voor de gemeenschap. Vertoningen werden altijd begeleid door een inleiding en discussie, waardoor de dialoog met het publiek minstens zo belangrijk was als de film zelf of zelfs belangrijker.
Leren van de films
Voor leerlingen van nu bieden de films van het Amsterdams Stadsjournaal een unieke inkijk in de geschiedenis van Amsterdam en Nederland in de jaren zeventig en tachtig. Ze laten zien hoe mensen destijds in actie kwamen tegen onrecht en nodigen uit om parallellen te trekken met actuele discussies over wonen, migratie en sociale ongelijkheid. Zo maken de films zichtbaar dat geschiedenis niet alleen in boeken staat, maar ook in bewegend beeld leeft. En dat activisme, film en burgerschap onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
In dit thema op GeschiedenisLokaal vind je verhalen over het collectief en over de thema´s die zij in hun films aan bod brengen. Er zijn onderdelen van de expositie terug te vinden, maar wij voegen hier ook bronnen aan toe die daar iets over vertellen en meer context geven. Bronnen vanuit het Amsterdamse Stadsarchief en van het collectief zelf. Op de afbeelding is het Amsterdams Stadsjournaal collectief te zien.
Beeldmateriaal
Docenten en leerlingen kunnen een selectie van films van het Amsterdams Stadsjournaal bekijken via de Eye Film Player. Dit online platform een selectie van het collectief. De films kunnen bijvoorbeeld in de klas worden bekeken voorafgaand aan een tentoonstellingsbezoek, of door leerlingen buiten de les als inspiratiebron.
Hoe werkt het?
- Ga naar de Eye Film Player.
- Kies een film uit de collectie van het Amsterdams Stadsjournaal.
- Geniet van de film!
- Maak eventueel gebruik van het lesmateriaal hieronder en de informatie op GeschiedenisLokaal, om klassikaal of individueel (bijvoorbeeld als huiswerk) aan de slag te gaan.
Opdrachten
In dit thema vind je ook een PDF met lesmateriaal: opdrachten waarmee leerlingen aan de slag kunnen. De opdrachten kunnen gemaakt worden met behulp van de bronnen bij dit thema op GeschiedenisLokaal.
Een overzicht van deze en andere opdrachten is terug te vinden onder het tabblad Opdrachten.
