Gewetensvrijheid
De publieke gereformeerde kerk was de enige kerk die officieel toegestaan was in de 17de eeuwse Republiek. Maar dit betekende natuurlijk niet dat iedere inwoner van de Republiek ook gereformeerd was. In de 17de eeuw waren er net als tegenwoordig veel verschillende geloven die naast elkaar leefden. De basis daarvoor was gelegd in de Unie van Utrecht (1579), een soort grondwet voor de Republiek. In een van de artikelen was opgenomen dat het de gewesten vrij stond naar eigen inzicht regelingen te treffen met betrekking tot religie. De enige voorwaarde was dat mensen niet vervolgd of ondervraagd mocht worden met betrekking tot hun geloof. In de praktijk hield dit in dat er een soort gewetensvrijheid was. Je mocht geloven wat je wilde, maar je kreeg nog niet de vrijheid om bijvoorbeeld een kerk te bouwen.
Rooms-Katholieken
Een grote groep onder de bevolking was bijvoorbeeld Rooms-Katholiek. Juist voor het katholieke geloof waren kerken en rituelen belangrijk, maar dus niet toegestaan. Althans, zo lang men het maar niet in de openbaarheid deed. Zo ontstond in de Republiek een grote groep 'schuilkerken of 'huiskerken'. Deze verborgen kerken gingen vaak schuil achter een gevel waarvan men vanaf de buitenkant niet kon zien dat het een kerk was. Een mooi voorbeeld van zo'n schuilkerk is 'Ons' Lieve Heer op Solder'. Deze kerk bevindt zich op de zolder etage van een woonhuis aan de Oudezijds Voorburgwal. Tegenwoordig is de schuilkerk een museum en kan je het bezoeken.
