Artis werd in 1838 opgericht als ‘Natura Artis Magistra’, wat ‘de natuur is de leermeesteres van de kunst’ betekent. De eerste bewoners waren een paar papegaaien, aapjes en een Surinaamse boskat. Artis begon als een typisch 19de-eeuws genootschap. Alleen de gegoede burgerij kon lid worden, en dan nog vond er een strenge stemming plaats. Pas aan het einde van de 19e-eeuw werd Artis voor iedereen toegankelijk. Het Stadsarchief bewaard het volledige archief van de dierentuin. Hier zijn een paar bijzondere voorbeelden uit het archief te zien.
Plattegrond van Artis
Dit eerste archiefstuk is een plattegrond voor de bezoekers van Koninklijke Zoölogisch genootschap Natura Artis Magistra uit 1875. Linksboven in de legenda zie je staan dat er een aparte toegang voor leden was, en een voor 'vreemdelingen'. De plattegrond geeft een mooi inzicht in de verzameling dieren die je er toen kon zien.
Brief van Darwin
Op 28 november 1868 schreef de beroemde Engelse bioloog Charles Darwin (1809-1882) een brief aan de directie van Artis over de ontwikkelingen van de verschillende soorten pauwen die daar gehouden werden. Darwin hield zich bezig met de ontwikkeling van verschillende soorten beesten. Hij had gehoord dat er in Artis twee typen pauwen waren, de groene Javaanse en de blauwe Indiase pauw. Darwin vroeg de dierentuin om informatie over de verschillen in de ontwikkeling tussen beide soorten. De correspondentie van Darwin met Artis over deze kwestie beslaat in totaal zes brieven.
Artis moet blijven
In 1970 ging het financieel slecht met Artis. Om Artis uit deze crisis te helpen werd de actie ‘ARTIS moet blijven’ gestart. De tekst ‘Artis moet blijven’ stond op affiches, posters, truien en stickers. De ARTIS-septembermaand waarin bezoekers het park met korting konden bezoeken werd uitgeroepen tot actiemaand. De actie was een enorm succes: de dierentuin kon open blijven.
Gewichtscurve van gorilla Jaap
Dieren werden goed onderzocht in Artis, waaronder ook gorilla Jaap. Zijn gewicht werd tussen 1936 en 1938 bijgehouden en daar werd een gewichtscurve van gemaakt.